teksty

Rowicki, Witold – właśc. W. Kałka, Kałka-Rowicki, ur. 26.02.1914 Taganrog (Rosja), zm. 1.10.1989 Warszawa, pol. dyrygent, skrzypek i kompozytor. Repatriowany 1923 do Polski, lata szkolne spędził w Żywcu i Nowym Sączu. 1931 podjął studia w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie u A. Malawskiego (skrz.), M. Piotrowskiego i B. Wallek-Walewskiego (teoria), ukończył je 1938 w klasie skrzypiec S. Mikuszewskiego. Po dyplomie otrzymał stanowisko prof. gry skrz. w tej samej uczelni. Już w latach studiów grał w orkiestrze Filharmonii Krakowskiej i występował jako solista i kameralista, 1933 debiutował jako dyrygent. Lata okupacji spędził w Krakowie, gdzie organizował koncerty symf., którymi sam dyrygował; był też altowiolistą w orkiestrze Generalnego Gubernatorstwa. 1942-44 studiował w Krakowie dyrygenturę u R. Hindemitha oraz teorię i kompozycję u Z. Jachimeckiego. W tym czasie używał nazwiska Kałka-Rowicki, przyjmując drugi człon po rodzinie ciotki., u której się wychował, a które w XII 1948 r. stało się oficjalnie jego właściwym nazwiskiem. W I 1945 r. został kierownikiem muzycznym Rozgłośni PR w Krakowie, w II tegoż roku objął analogiczne stanowisko w Katowicach, gdzie zorganizował 16 – osobowy zespół inst., zalążek przyszłej WOSPR i 23 II 1945 wystąpił z pierwszym koncertem radiowym. Do X 1947 był dyr. Artystycznym WOSPR, a po powrocie G. Fitelberga do kraju został jego zastępcą. 13 IV 1948 w Katowicach dyrygował polskim prawykonaniem III Symfonii „Liturgicznej” A. Honnegera. W latach 1948-50 koncertował z WOSPR w Czechosłowacji, Rumunii i na Węgrzech oraz w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu. Obok pracy artystycznej prowadził ożywioną działalność jako przewodniczący Związku Zawodowego Muzyków i Związku Zawodowego Pracowników PR okręgu Śląsko-Dąbrowskiego w Katowicach. 15 IX 1950 powołany na stanowisko dyrektora artystycznego Państwowej Filharmonii w Warszawie zreorganizował orkiestrę symfoniczną i 12 I 1951 dyrygował koncertem inauguracyjnym nowego zespołu, zaś w VIII pierwszym koncertem zagranicznym w Berlinie Wschodnim. W celu popularyzacji muzyki w zakładach pracy, szkołach i ośrodkach pozawarszawskich, w VII 1953 utworzył przy Filharmonii Warszawskiej Małą Orkiestrę Symfoniczną, którą dyrygowali jego asystenci: S. Marczyk i J. Procner. Zainicjował też cykle koncertów, które wśród melomanów cieszyły się wielką popularnością (Béla Bartók w FN, Symfonie Beethovena, Symfonie Czajkowskiego, Symfonie Brahmsa, J. S. Bach, Karol Szymanowski, Muzyka francuska). 1952-54 uczył dyrygentury w PWSM w Warszawie, a jego uczniami byli m.in. W. Kabalewski, F. Klimczak, i A. Markowski, później prowadził Międzynarodowe Kursy Dyrygenckie w Wiedniu. 21 II 1955 dyrygował uroczystym koncertem z okazji otwarcia odbudowanego gmachu filharmonii i przemianowania jej na Filharmonię Narodową. 1 IV 1955 ze względów zdrowotnych ustąpił ze stanowiska i zajął się wyłącznie kompozycją. 1956 został ponownie dyrygentem WOSPR w Katowicach, od IX 1957 pierwszym dyrygentem Filharmonii Krakowskiej. 1 IX 1958 wrócił do FN na stanowisko dyr. artystycznego i dryg.-szefa.

Od V 1965 do IV 1966 był również dyr. artystycznym Opery Warszawskiej, 20 XI 1965 poprowadził przedstawienie Strasznego Dworu S. Moniuszki, inaugurujące działalność Teatru Wielkiego w Warszawie w nowo odbudowanym gmachu. 30 VI 1977 odszedł na emeryturę, ale jeszcze wielokrotnie występował z ork. FN i odbył trzykrotnie tourneé po Francji, RFN, Austrii, Szwajcarii i NRD. 1983-85 był dyrektorem artyst. Bamberg Symphoniker w RFN. Ostatni raz wystąpił w FN 12 I 1989. Rowicki był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej. Został odznaczony Krzyżem Ofic. (1947), Komand. (1954), Komand. z Gwiazdą (1974) Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy II klasy (1950) i I klasy (1959, 1977), otrzymał wiele odznaczeń i nagród, m.in.: Zasłużony Działacz Kultury (1972), Złota Odznaka SPAM (1975), nagr. ZKP (1962) nagroda MKiS (1963, 1977, 1983) Grand Prix National du Disque w Paryżu i Montevideo (1966), Nagr. Przewodn. Komitetu ds. Radia i Telewizji (1983).

Rowicki zajmuje poczesne miejsce w historii muzyki polskiej jako twórca i wieloletni dyr. artystyczny dwóch najlepszych orkiestr polskich 2 poł. XX wieku. Z orkiestrą FN, którą wprowadził do grona zespołów na światowym poziomie, wystąpił 445 razy w kraju i 358 razy za granicą podczas 48 tourneé, z których najdłuższe w 1970 obejmowało Egipt, Liban, Indie, Iran, Singapur, Australię, Filipiny, Hong-Kong i Japonię. Wielokrotnie dyrygował koncertami na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Dokonał licznych prawykonań dzieł współczesnych kompozytorów polskich m.in. G. Bacewicz (Koncert na wielką orkiestrę symfoniczną), T. Bairda (Cassazione, Cztery eseje, Egzorta, Wariacje bez tematu), W. Lutosławskiego (Gry weneckie, Koncert na orkiestrę, zamówiony 1951 przez Rowickiego dla Filharmonii Warszawskiej i jemu dedykowany), B. Szabelskiego (V Symfonia). Dyrygował gościnnie najwybitniejszymi orkiestrami symf. Europy, Azji i obu Ameryk; w l. 1947-1989 poprowadził ponad 900 koncertów, a w repertuarze miał ok. 450 utworów 150 kompozytorów. Ponad 150 utworów nagrał na płytach dla PN, DGG, Philipsa i in. Był cenionym interpretatorem muzyki romantycznej i współczesnej, propagatorem i znakomitym odtwórcą dzieł K. Szymanowskiego. Z jego doświadczeń, pasji i intuicji wypływała umiejętność tworzenia nowych wizji dźwiękowych i własnych interpretacji. Napisał wspomnienia zatytułowane Bez batuty (2 fragm. ukazały się w Ruchu Muzycznym 1989 nr 18 i 19).

Źródło: Encyklopedia Muzyczna PWM pod redakcją Elżbiety Dziębowskiej;
część biograficzna, Pe - R
Autor: A. Mryg
Wydawnictwo PWM, Kraków 2004